Nederland kampt met een (internationaal) dalende onderwijskwaliteit, een nijpend leraren- en schooldirecteurentekort en groeiende kansenongelijkheid – zo concludeerde de Onderwijsraad op 7 december jl. Het goede nieuws: voor al deze ogenschijnlijk (te) complexe problemen bestaan oplossingen. Visies, denk- en doerichtingen.
Op 14 december vond de online Oplossingslancering (kijk hier terug!) van de Nationale DenkTank 2021 plaats. De 20 deelnemers stortten zich 4 maanden vol op het onderwijsveld. Ze spraken zo’n 400 mensen – van docent tot schooldirecteur en leerlingen –, analyseerden de problemen en presenteerden met frisse energie 6 oplossingen voor “Onderwijsheid”: een route naar betere onderwijskwaliteit. 360 mensen schoven online aan. Zie hier alvast de teaser.
Analyses
Hoe kan het dat bijna alle Nederlandse scholen aan de wettelijke minimumeisen voldoen, terwijl een kwart van de kinderen de middelbare school verlaat zonder zelfredzaam te zijn én Nederland internationaal tot de grootste dalers op lees- en rekenvaardigheid behoort? Waarom krijgen scholen een financiële prikkel tot concurrentie en niet samenwerking – wat pijnlijk tot uiting kwam toen scholen vorig jaar op eigen houtje hun centrale eindexamens vervingen en daarbij omgerekend zo’n 375 fulltime docentjaren verspilden? Waarom gaat zo’n 90% van de media-aandacht vaker naar het lerarentekort dan het relatief even grote schooldirecteurentekort (1 op de 20 basisscholen zit zonder directeur) – terwijl directeuren bepalend zijn voor de onderwijskwaliteit?
Dit type schurende vragen en eigen analyses, onder begeleiding van McKinsey & Company, inspireerde de 20 deelnemers – niet zelden vrij van verontwaardiging – om tot 6 constructieve en concrete oplossingen te komen. Het doel van de middag op 14 december in Rotterdam: het onderwijsveld opschudden, inspireren – en de aanwezigen aansporen mee te helpen met de verdere uitvoering van deze oplossingen.
De eigen analyse dat examentrainers van de vier grootste huiswerkinstituten van Nederland het lerarentekort in het middelbare onderwijs – met name aan de bètakant – in één klap kunnen oplossen, inspireerde de deelnemers om met de oplossing ‘Opleiding op Maat’ te komen. Die mogelijkheid bleek namelijk niet alleen theoretisch: nu wordt 10% van die groep leraar, terwijl 60% het leraarschap overweegt. De deelnemers gaan, in samenwerking met drie grote universiteiten, een oplossing uitvoeren die de ervaren hobbels wegneemt. Trouw wijdde een mooie longread aan deze oplossing, waarin ook Jacobijn Olthoff, opleidingsdirecteur van de UvA, wordt geïnterviewd.
Daarnaast was kansenongelijkheid een centraal thema tijdens de oplossingslancering. De campagne ‘Kansen te Koop, maar alleen voor rijke ouders’ werd gelanceerd in samenwerking met DeGoedeZaak – waarin de Tweede Kamer drie concrete stappen onder haar neus krijgt die kansenongelijkheid tegen moet gaan. Teken ‘m hier!
Er werd tegelijkertijd geopperd om – zolang bijlessen in Nederland welig tieren – ze toegankelijker te maken voor kinderen met kansarme achtergrond door de lessen te koppelen aan stadspassen. Bedenkers van ‘Pas Op Gelijke Kansen’ Tarik, Lieke en Sohaila, die al ver in gesprek zijn in Rotterdam en Amsterdam over dit idee, waren volop in de media (zie opiniestuk van Lieke in De Volkskrant, opinie van Sohaila in Het Parool en het radio NPO FunX-interview met Tarik) om over hun idee te praten.
De urgentie voor de oplossing ‘Wisselkracht’, de oplossing waarbij leraren uitwisselingen ondernemen voor hun ontwikkeling, werd gedeeld door meerdere themapartners van de Nationale Denktank 2021. Uit een analyse van de NDT bleek dat 54% van de recent gestopte leraren dat deed omdat ze beperkte mogelijkheden voor doorontwikkeling zagen. Met hulp van NDT-partners BMC, The Learning Network en Gemeente Rotterdam wordt deze oplossing werkelijkheid in 2022 – in eerste instantie met een pilot. Wordt vervolgd!
De NDT’ers ontdekten nog iets geks in het Nederlandse onderwijslandschap: Nederland is het enige land in Europa zonder beroepsbaanregulering; het gebrek aan ‘beroepsbeeld’ dat daaraan ten grondslag ligt, is volgens de deelnemers het ‘ontbrekende puzzelstukje’ en oorzaak van veel onderwijsproblemen. Daarom gaan zij een nationale dialoog organiseren (‘LerarenBeraad’) die de basis moet leggen voor onder andere ontwikkelingsperspectief en lerarenopleidingen. Leraren zijn het hart van deze oplossing.
Tot slot schrokken de deelnemers van de statistieken: Nederland behoort tot de grootste dalers de afgelopen twintig jaar op internationale ranglijsten die de lees- en rekenvaardigheden van 15-jarige Nederlanders onderzoeken. Alhoewel de scores van Nederlandse leerlingen al jaren dalen, halen bijna alle scholen de wettelijk gestelde minimumnormen met gemak. Daarom kwamen de deelnemers met ‘Kwaliteit-In-Zicht’, vier beleidsadviezen op het scherpst van de snede om de algehele kwaliteit op te krikken.
Oplossingslancering
De lancering bood een divers programma. Zo deelde wethouder Said Kasmi (Gemeente Rotterdam) een mooi, persoonlijk verhaal over kansengelijkheid, sprak Jaap Versfelt van stichting leerKRACHT over de problematiek rondom het schoolleiderstekort (wist je dat er in 2019 ruim 75.000 leerlingen zonder schooldirecteur zaten?), en waren Gijs Krimp (The Learning Network (TLN)) en Frank Schildkamp (BMC) aanwezig om hun licht te laten schijnen op de oplossingen en de samenwerking van de afgelopen maanden. Directeur-Generaal Inge Vossenaar (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) belde in om het belang van een optimale werksituatie voor docenten te benadrukken: “De oplossing WisselKracht laat heel mooi zien hoe belangrijk het is dat je als docent zo optimaal mogelijk tot je recht komt, maar ook dat je het niet allemaal alleen hoeft te doen en te weten.”
Benieuwd naar de oplossingen? Ga naar de website www.ndt21.nl en/of kijk de Oplossingslancering terug via YouTube: https://lnkd.in/dhJj_bye
